Điều chỉnh một số quy định về giao dịch điện tử trên thị trường chứng khoán từ ngày 1/10/2020

Thông tư số 134/2017/TT-BTC về hướng dẫn giao dịch điện tử trên thị trường chứng khoán (TTCK) được Bộ Tài chính ban hành ngày 19/12/2017 đã tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất trong việc quản lý, giám sát các hoạt động giao dịch điện tử trên TTCK như: yêu cầu về dịch vụ, hạ tầng kỹ thuật, an ninh bảo mật và lưu trữ dữ liệu; yêu cầu về đăng ký, thu hồi chấp thuận cung cấp dịch vụ giao dịch chứng khoán trực tuyến; yêu cầu về báo cáo và công bố thông tin trong hoạt động giao dịch chứng khoán trực tuyến; quy định về các hoạt động trao đổi thông tin điện tử,... áp dụng cho các tổ chức kinh doanh chứng khoán thực hiện cung cấp dịch vụ giao dịch chứng khoán trực tuyến tới nhà đầu tư được đồng bộ, hoạt động an toàn, công bằng, công khai, minh bạch và hiệu quả.

Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, trong quá trình triển khai Thông tư số 134/2017/TT-BTC cũng phát sinh một số vướng mắc được phản ánh từ thực tế thị trường, liên quan đến vấn đề xác thực danh tính nhà đầu tư khi đặt lệnh giao dịch trực tuyến và một số vấn đề kỹ thuật khác cần được điều chỉnh, hướng dẫn làm rõ để các thành viên thị trường áp dụng.

Ngày 07/8/2020, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 73/2020/TT-BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 134/2017/TT-BTC hướng dẫn giao dịch điện tử trên TTCK. Thông tư 73/2020/TT-BTC có hiệu lực kể từ ngày 01/10/2020, sẽ giải quyết các vướng mắc phát sinh của Thông tư 134/2017/TT-BTC, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, bảo đảm thực hiện có hiệu quả hoạt động giao dịch điện tử trên TTCK.

Về căn cứ pháp lý: Ngày 24/12/2018 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 165/2018/NĐ-CP quy định về giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính thay thế Nghị định số 27/2007/NĐ-CP ngày 23/02/2007 và Nghị định số 156/2016/NĐ-CP ngày 21/11/2016 của Chính phủ về giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính. Nghị định mới có nhiều nội dung thay đổi nhằm đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về giao dịch điện tử, giải quyết tối đa vướng mắc, khó khăn của các đối tượng tham gia giao dịch điện tử đồng thời đảm bảo an toàn cho giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính. Vì vậy, Thông tư số 73/2020/TT-BTC được ban hành căn cứ theo Nghị định số 165/2018/NĐ-CP để đảm bảo chặt chẽ về pháp lý và hiệu lực thi hành.

Về xác thực đặt lệnh, một số công ty chứng khoán (CTCK) và nhà đầu tư cho rằng Thông tư số 134/2017/TT-BTC quy định về xác thực đặt lệnh qua Internet, qua điện thoại (Điều 8); nhà đầu tư phải xác thực từng lệnh khi giao dịch sẽ ảnh hưởng đến tốc độ, thời gian đặt lệnh, giảm sự thuận tiện khi thực hiện giao dịch và giảm thanh khoản của thị trường. Do đó, Thông tư số 73/2020/TT-BTC đã bổ sung điều khoản tháo gỡ các vướng mắc hiện nay của các CTCK và nhà đầu tư khi thực hiện giao dịch chứng khoán trực tuyến. Cụ thể, khoản 14 Điều 3 định nghĩa “Lần thực hiện giao dịch là lần nhà đầu tư đăng nhập hệ thống giao dịch chứng khoán trực tuyến để thực hiện các lệnh giao dịch chứng khoán trực tuyến” và khoản 4 Điều 8 quy định “Mỗi lần thực hiện giao dịch chứng khoán trực tuyến, nhà đầu tư phải thực hiện xác thực theo quy định tại Điều này”. Với quy định như vậy, trong mỗi lần thực hiện giao dịch, nhà đầu tư có thể thực hiện nhiều lệnh giao dịch; nhà đầu tư phải xác thực khi thực hiện lệnh giao dịch đầu tiên, không bắt buộc xác thực khi thực hiện các lệnh tiếp theo. Lần giao dịch kết thúc nếu sau một khoảng thời gian (do hệ thống giao dịch của CTCK thiết lập) mà nhà đầu tư không tiếp tục thực hiện lệnh giao dịch.

Về việc lưu thông tin định danh thiết bị đặt lệnh (khoản 7 Điều 3, khoản 1 và khoản 3 Điều 9): Việc lưu thông tin định danh thiết bị đặt lệnh là để hỗ trợ công tác kiểm tra giám sát của cơ quan quản lý trong việc chống các hành vi giao dịch thao túng, gian lận trên thị trường. Thông tư điều chỉnh hướng dẫn cụ thể hơn nội dung này, không quy định “cứng” là địa chỉ vật lý (MAC) mà có thể là các thông tin bất kỳ để có thể xác định được thông tin định danh thiết bị đặt lệnh. Như vậy, sẽ giúp các tổ chức cung cấp dịch vụ giao dịch chứng khoán trực tuyến chủ động và thực hiện nội dung này được đơn giản và phù hợp với tình hình công nghệ của mình.

Về tích hợp giải pháp sử dụng chứng thư số, chữ ký số trên hệ thống giao dịch chứng khoán trực tuyến (điểm đ khoản 1 Điều 6): Nội dung này tại Thông tư mới đã được sửa đổi để quy định rõ rằng giải pháp sử dụng chứng thư số, chữ ký số không phải chỉ được cung cấp bởi các tổ chức cung cấp dịch vụ chữ ký số công cộng. Các CTCK được lựa chọn các giải pháp của các nhà cung cấp phần mềm khác hoặc CTCK có thể tự xây dựng và trang bị giải pháp này.

Về hệ thống giao dịch qua điện thoại phải trang bị hệ thống tổng đài (điểm e, khoản 1, Điều 6): Thông tư 73 đã quy định theo hướng mở rộng để CTCK được lựa chọn trang bị hệ thống tổng đài hoặc thiết bị có chức năng ghi âm lưu trữ cuộc gọi, quản lý tra cứu cuộc gọi, đồng thời đáp ứng với tình hình phát triển công nghệ hiện nay và thực trạng công nghệ tại các CTCK rất đa dạng.

Quy định về xác thực đặt lệnh qua điện thoại phải cung cấp thông tin tối thiểu như số tài khoản giao dịch (khoản 2 Điều 8): Một số CTCK cho rằng quy định cung cấp thông tin tài khoản giao dịch khi đặt lệnh qua điện thoại là không cần thiết vì hệ thống của CTCK đã có chức năng quản lý thông tin này, thay vào đó nên bỏ quy định này và để CTCK có thể sử dụng các thông tin khác để xác thực theo quy định tại Điều 8, Thông tư số 134/2017/TT-BTC. Ngoài ra, nội dung này đã được quy định chi tiết tại khoản 1, Điều 9 quy định về Phiếu lệnh điện tử.

Những sửa đổi, bổ sung của Thông tư số 73/2020/TT-BTC ngày 07/8/2020 của Bộ trưởng Bộ Tài chính đã tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện và đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, bảo đảm thực hiện có hiệu quả hoạt động giao dịch điện tử trên TTCK.